Dalak anne karnındaki fetal hayatta asıl olarak kan yapımı görevini üstlenmişken doğumdan sonra bağışıklık sisteminin önemli organlarından biri halini alır. Karın sol üst bölümünde ve 9.ile 12. Kaburgalar arasında yer alır. Dalağın komşuluğunda mide, sol böbrek, pankreas organının kuyruk kısmı ve kalın bağırsağın dalak köşesi (splenik fleksura) yer alır. Sağlıklı bir kişide dalağın ortalama ağırlığı 150 gr. ve yukarından aşağıya doğrultudaki uzunluğu 11-12 cm’dir. Normal durumda dalak kaburgalar tarafından örtüldüğü için muayenede elle hissedilemez, ancak büyürse kaburga kavsini aşar ve elle hissedilebilir.

 

Dalağın büyümesine (splenomegali) neden olan durumlar çok çeşitlidir:

• Bazı enfeksiyon durumlarında (subakut bakteryel endokardit, infeksiyöz mononükleoz vb.) aşırı bağışıklık yanıtı sonucunda,
• Alyuvarların parçalanmasına neden olan bazı kan hastalıklarında (hereditersferositoz, talasemi majör vb.)
• Aşırı kan göllenmesi nedeniyle (splenik ven trombozu veya portal hipertansiyon)
• Aşırı üretimin olduğu kan hastalıklarında (myeloproliferatif hastalıklar; kronik myeloid lösemi – KML)
• Dalağın bazı hücreler tarafından istila edildiği (infiltratif) hastalıklar (sarkoidoz veya tümör)
• Tümörler (lenfoma, kronik myeloid lösemi – KML).

Bunların dışında yaralanmalar (travma), kistler, hemanjiomlar, metastaz, dev abseler ve bazı ilaçlar (örn. RhoGAM), bağ dokusu hastalıkları(örneğin SLE), tüberküloz gibi bir çok durum dalak büyümesine (splenomegali) neden olabilir.

Dalağın büyümesi (splenomegali) durumunda kan tetkiklerinde kansızlık (anemi), akyuvar düşüklüğü (lökopeni) ve trombosit düşüklüğü (trombositopeni) görülebilir. Dalağın büyümesi (splenomegali) için kullanılan görüntüleme yöntemleri: ultrasonografi (USG), bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR), anjiografi ve sintigrafidir. Çoğu hastada ultrasonografi tek başına yeterlidir.

 

Splenomegali nedenleri

• Enfeksiyonlar
  • Akutenfeksiyonlar
    • Bakteriyel
    • Viral
    • Paraziter
    • Riketsial
  • Kronikenfeksiyonlar
    • Bakteriyel
    • Spiroketal
    • Paraziter
    • Fungal
• Hematolojik hastalıklar
  • Hemolitik anemiler
  • Ekstramedüller hematopoez (kan yapımının dalağa kayması)
  • Myeloproliferatif hastalıklar
  • Lösemiler, lenfomalar
• İnfiltratif hastalıklar
  • Langerhans hücreli histiositoz
  • Depo hastalıkları
• Konjestif (kan göllenmesi) nedenler
  • Karaciğer içi (portal hipertansiyon): karaciğer sirozu
  • Portal ven tıkanması
  • Sağ kalp yetmezliği
• Dalağın kendine ait hastalıkları
  • Kistler
  • Abse
  • Dalağın selim tümörleri
  • Dalak içine kanama