İnsan vücudundaki uzun kemikler, sert bir dış alan ile bu alanın içinde var olan süngerimsi bir bölümden meydana gelir. Kemik iliği aspirasyon ve biyopsisi esnasında süngerimsi yapıdaki iç bölüme özel aspirasyon ve biyopsi iğneleri ile girilerek kemik iliğinden örnek alınır.
Kanımızı oluşturan alyuvarlar, akyuvarlar ve trombositler kemik iliğinde üretilir. Bu nedenle birçok kan hastalığının teşhisinde kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisinin büyük önemi vardır. Örneğin bu metot sayesinde bir takım kansızlık sebepleri, lösemi, lenfoma, miyelom ve bazı kanserlerin kemik iliğine yayılımı teşhis edilebilmektedir.
Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi kulağa ürkütücü gelse de deneyimli kişiler yaptığında aslında zor bir uygulama değildir. Oldukça kısa bir süre içersinde çok az ağrı hissedilerek bu işlem tamamlanır.
Genelde aspirasyon işlemi iki bölgeden yapılır: Göğüs kemiği veya kalça kemiği(pelvis dediğimiz leğen kemiği). Göğüs kemiğinden yapılacak ise hasta sırt üstü yatırılır ve göğüs kemiğinin (iman tahtası da denir) ikinci kaburga hizasina gelen kısmından örnek alınır. Kalça kemiğinden örnek alınacak ise hasta sırt üstü veya yan yatırılır. Kemik iliği aspirasyon ve biyopsisinin yapılacağı alanda cilt antiseptik solüsyonla (genellikle Batikon) silinerek üzeri delikli steril örtü ile örtülür. Girişim sırasında hastanın ağrı duymaması için cilt, cilt altı ve kemiğin yüzeyi lokal anestetik bir ilaç ile uyuşturulur.Bu sırada hasta iğnenin batmasına bağlı hafif acı ve ve lokal anestezi ilacın verilirken oluşturduğu hafif yanma benzeri bir his duyar. Lokal uyuşturucunun etkisi hemen başlayacağı için bu his kısa sürer.Bu basamakta aceleci olmamak, bölgenin iyi uyuştuğundan emin olmak gerekir.Aksi halde hasta beklenenden daha fazla ağrı hissedecektir. Doğru şekilde yapılmış uyuşturma işlemi örnek alımının daha kolay olması ve hastanın daha az ağrı hissetmesine yarayacaktır.
Uyuşturma işlemi ardındanözel aspirasyon iğnesi ile kemik iliği boşluğuna varılır ve sıvı şeklinde kemik iliği örneği enjektöre çekilir. Hasta bu esnada 1-2 saniye süreniç çekilmesi tarzında hafif bir acı veya ağrı hissedebilir. Uyuşturma işlemi yapıldığından hasta bu basamaklarda ağrı hissetmez ancak iğnenin ilerletilmesi esnasındaki bastırmaya bağlı bir basınç hissedebilir. İlik örneğinin alınmasının ardından aspirasyon iğnesi çıkarılır. Biyopsi işlemi de aspirasyona benzer ancak biraz daha büyük bir iğne kullanılarak kemik iliği kemik dokusu ile beraber çıkarılır.
Kemik iliği örneği alındıktan sonra girişimin yapıldığı yerde cilt üzerine steril gazlı bez ile 2-3 dakika bası uygulanır ve kanama kontrolü yapılır. Sonra bu yer steril gazlı bez ile kapatılır ve flaster yapıştırılır. Buranın en azından ertesi güne kadar kuru ve temiz tutulması gerekir. Bu flaster en geç 24 saat sonra çıkarılabilir. Lokal anestezinin yarattığı uyuşma 2-3 saatte geçtikten sonra hastanın girişim yapılan yerde ağrısı olabilir. Bu nedenle ağızdan doktorunun önerdiğibir ağrı kesici ilaç alması gerekebilir.
Hastanın işlem sonrası hastanede kalması gerekmez evine dönebilir.
Kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi girişimi sonrasında düşük olasılıklarla da olsa bazı riskleri olabilir. Bunların başında girişim yapılan yerde 2-3 gün içinde morarma olabilmesi yanında bir haftaya kadar uzayan sızlama veya ağrı hissedilmesi sayılabilir. Bunlar genellikle geçici olup bazen ağrı kesici kullanılmasını gerektirebilir. Girişim yapılan yerden nadiren kanama olabilir. Yine nadiren girişim yerinde kızarıklık, sıcaklık artışı ve ağrı ile kendini gösteren enfeksiyon görülebilir. Bunlar uygun şekilde tedavi edilebilecek durumlar olup hemen doktorunuzla irtibat kurmanız gerekir.
